مدیریت ریسک اعتباری
ریسک اعتباری ریسكی است كه بر اساس آن فرد وام گیرنده قادر به پرداخت اصل و فرع بدهی خود (یا بخشی از آن) طبق شرایط مندرج در قرارداد نمی باشد. ریسک اعتباری یعنی اینكه پرداخت وام از سوی مشتری یا با تأخیر صورت می گیرد و یا اینكه اصالاً پرداخت نمی شود، كه به نوبه خود منجر به بروز مشكلاتی در گردش وجوه نقد و در نتیجه تأثیر منفی بر روی نقدینگی و بازدهی سرمایه گذاری بانک ها خواهد گذاشت. (فلاح‌شمس و رشنو ۱۳۸۷)
اگر چه منشاءهای دیگر ریسک اعتباری در سراسر فعالیت های یک بانک وجود دارد که در دفتر بانک و دفتر تجاری و در اقلام بالا و پایین خط ترازنامه منظور می گردد، ولی برای اکثر بانک ها وام ها بزرگترین و بدیهی ترین منشاء ایجاد ریسک اعتباری می باشند چرا که معمولاً حدود ۸۰ درصد ترازنامه یک بانک تسهیلات اعطایی به مشتریان است. (آقابابازاده ۱۳۹۸) این رقم در خصوص شرکت های کارگزاری بورس و اوراق بهادار بین سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹8 به طور میانگین در حدود ۶۰ درصد می باشد. (بر مبنای گزارش سالیانه کانون کارگزارن در خصوص وضعیت صورت های مالی شرکت های کارگزاری بورس و اوراق بهادار)
به علت زیان های احتمالی ناشی از ریسک اعتباری، نیاز به ارزیابی جامع توانایی های بانک در زمینه مدیریت، نظارت و كنترل بر تسهیلات اعطایی و سایر ابزارهای اعتباری بسیار ضروری است. مدیریت ریسک اعتباری شامل طراحی و تدوین سیاست ها، مكانیزم ها و ابزارهای كنترل ریسک اعتباری بوده كه می بایستی علاوه بر موارد مذكور، ارزشیابی مستمر سیاست های ریسک اعتباری و روش های اجرایی بانک را نیز به عهده گیرد. این ارزشیابی همچنین شامل بررسی پرتفوی سرمایه گذاری وام گیرنده نیز می باشد. بطوركلی اهداف مدیریت ریسک اعتباری در قسمت زیر بیان شده است: (فلاح‌شمس و رشنو ۱۳۸۷)
- تدوین سیاست های مدیریت پرتفوی اعتباری
- بررسی عملكرد جاری و فرآیند اعطای وام
- بررسی كیفیت پرتفوی اعتباری
- مشخص نمودن پرتفوهای با عملكرد ضعیف
- تدوین سیاستهای مدیریت ریسک اعتباری
- طبقه بندی داراییها
- تهیه فرآیند تجزیه و تحلیل اعتبار
طراحی مدلی برای اندازه گیری و درجه بندی ریسک اعتباری برای نخستین بار بر روی اوراق قرضه انجام شد. شاخص های کلی در اندازه گیری ریسک اعتباری عبارت اند از:
- مطالبات سررسید گذشته به کل تسهیلات
- مطالبات سوخت شده به کل تسهیلات
- ذخیره مطالبات به کل تسهیلات
- ذخیره مطالبات به حقوق صاحبان سهام
- اندوخته احتیاطی به کل تسهیلات
- اندوخته احتیاطی به حقوق صاحبان سهام
- تسهیلات به سپرده ها
از دیدگاه برخی کارشناسان، مهم ترین عملیات بانک ها و موسسات مالی و اعتباری، اعطای تسهیلات به متقاضیان و انجام تعهدات آنان است. (حدادی and چرخستانی ۱۳۹۶)